Op 12 maart 2023 bezochten we het Veenkoloniaal museum in Veendam. De expositie begint met het ontstaan van de veen-afzettingen, in een tijd dat het gebied afwisselend wel en niet onder water stond, zo'n 6000 jaar geleden. De bij overstromingen afstervende planten vormden een dikke laag veen, die vanaf zo'n 200 jaar geleden als turf werd afgegraven, om als brandstof te dienen voor allereerst verwarming en later voor de industrie, in de omgeving maar ook in de Randstad.

Verrassend vond ik wel de enorme scheepvaart-historie die dat meebracht. In eerste instantie ging de turf met schepen via de Zuiderzee naar de Randstad, maar vervolgens voeren schepen ook langs de kust naar Duitsland, en later werd er langs de hele Oostzee handel gedreven, tot in Riga toe. De handelsvloot in Veendam en omstreken was in die tijd vergelijkbaar met die in Amsterdam en Rotterdam! Met al die handel belandde ook typisch Nederlands spul in Oost-Europa, zoals bijvoorbeeld Delfts-blauwe tegeltjes. Die verdwenen in de Sovjet-tijd achter hardboard en gipsplaat, maar kwamen na de val van de muur op allerlei plekken tevoorschijn.

In de vorige eeuw werd de omgeving vooral gekenmerkt door de strokarton-industrie en de aardappelmeel-productie. Beide waren natuurlijk landbouw-producten, en de boeren en regenten in de omgeving deden er dan ook goede zaken. Wat ook weer te zien is aan de prachtige boerderijen en huizen die er in Veendam en omgeving zijn neergezet. Er was een deel van de expositie gewijd aan de Jugendstil huizen in de omgeving, erg mooi.

Ook mooi is het gebouw waarin het museum is gevestigd, dat is de voormalige HBS, ooit nog mede door Winkler Prins (van de encyclopedie en nog heel veel andere boeken) neergezet. En over bekende inwoners gesproken: ook van W.A. Scholten is er nog veel te vinden en dus ook in het museum terecht gekomen.

Al met al een leuk museum, met veel aandacht voor bekende inwoners. Niet zoveel aandacht is er voor de leefomstandigheden van "gewone" mensen, maar dat zal komen omdat alles wat er na een tijd over is, bijvoorbeeld huizen, boeken en schilderijen, natuurlijk vooral herinnert aan mensen met geld en macht.